Αφιέρωμα στον Bob Marley

Ο Ρόμπερτ "Μπομπ" Νέστα Μάρλεϊ OM ήταν Τζαμαϊκανός τραγουδιστής, συνθέτης, κιθαρίστας και ακτιβιστής. Είναι ευρέως ο πιο γνωστός ρέγκε καλλιτέχνης(6 Φεβρουαρίου 1945 -11 μαίου 1981) .
Με τραγούδια όπως τα "I Shot the Sheriff", "No Woman, No Cry", "Three Little Birds", "Exodus", "Could You Be Loved", "Jamming", "Redemption Song" και "One Love", η μεταθανάτια συλλογή του Legend (1984) πούλησε τα περισσότερα αντίτυπα στην ιστορία της ρέγκε μουσικής —περισσότερα από 12 εκατομμύρια.

Πρώτα χρόνια ζωής και καριέρας

Ο Μάρλεϊ γεννήθηκε σε ένα μικρό χωριό του Nine Mile, το Saint Ann Parish, στη Τζαμάικα. Το πλήρες όνομά του ήταν Νέστα Ρόμπερτ Μάρλεϊ. Ένα τζαμαϊκανό διαβατήριο στη συνέχεια θα του αλλάξει το πρώτο με το μεσαίο το όνομα. Ο πατέρας του, Norval Sinclair Marley, (γεννημένος το 1895) ήταν λευκός Τζαμαϊκανός με αγγλική καταγωγή, που ζούσε στο Λίβερπουλ. 

Το 1955, όταν ο Μάρλεϊ ήταν 10 χρονών, ο πατέρας του πέθανε από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 60 ετών. Ο Μάρλεϊ ήταν θύμα ρατσισμού στην παιδική του ηλικία λόγω της ανάμεικτης καταγωγής του και ήρθε αντιμέτωπος με ερωτήσεις για την φυλετική του ταυτότητα κατά τη διάρκεια της ζωής του. Κάποτε δήλωσε:

Δεν είμαι προκατειλημμένος απέναντι του. Ο πατέρας μου ήταν λευκός και η μητέρα μου μαύρη. Με φωνάζουν μιγά ή κάπως έτσι. Δεν είμαι σε καμία πλευρά. Ούτε στην μαύρη, ούτε στην λευκή. Είμαι στου Θεού την πλευρά, Αυτού που με έπλασε και με έκανε να προέρχομαι από την μαύρη και την λευκή.

Ο Μάρλεϊ και η μητέρα του μετακόμισαν σε μια φτωχογειτονιά του Κίνγκστον, στη Trenchtown, μετά το θάνατο του Norval. Αναγκάστηκε να μάθει αυτοάμυνα για να υπερασπίζει τον εαυτό του από παλικαρισμούς που τον είχαν σαν στόχο λόγω της καταγωγής και του αναστήματος του (1.63 μ. ύψος). Κέρδισε τελικά φήμη για τη φυσική του δύναμη και το ψευδώνυμο «Tuff Gong».

Ο Μάρλεϊ έγινε φίλος με τον Neville "Bunny" Livingston (αργότερα γνωστός ως Bunny Wailer), με τον οποίο ξεκίνησε να παίζει μουσική. Παράτησε το σχολείο σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών και ξεκίνησε να εργάζεται ως μαθητευόμενος σε ένα σιδεράδικο. Στον ελεύθερο χρόνο του, αυτός και ο Livingston έπαιζαν μουσική με τον Joe Higgs, ένα τοπικό τραγουδιστή που είχε ασπαστεί τον Ρασταφαριανισμόκαι θεωρείται από πολλούς μέντορας του Μάρλεϊ. Σε μια τέτοια συνεύρεση με τον Higgs και τον Livingston ο Μάρλεϊ γνώρισε τον Peter McIntosh (αργότερα γνωστό ως Peter Tosh), με τον οποίο είχαν κοινές μουσικές φιλοδοξίες.

Το 1962, ο Μάρλεϊ ηχογράφησε τα πρώτα του δύο singles, "Judge Not" και "One Cup of Coffee", με έναν τοπικό παραγωγό, Leslie Kong. Τα τραγούδια κυκλοφόρησαν από την εταιρία Beverley με το ψευδώνυμο Μπόμπι Μάρτελ, ελκύοντας ελάχιστο ενδιαφέρον. Τα ίδια τραγούδια επανακυκλοφόρησαν σε μια μεταθανάτια συλλογή με την δουλειά του Μάρλεϊ, Songs of Freedom.

Μουσική Καριέρα

The Wailers

Το 1963, ο Μπόμπ Μάρλεϊ, ο Bunny Livingston, ο Peter McIntosh, ο Junior Braithwaite, ο Beverley Kelso και ο Cherry Smith δημιούργησαν ένα ska/rocksteady συγκρότημα, αποκαλώντας τους εαυτούς τους The Teenagers. Αργότερα άλλαξαν το όνομα τους σε The Wailing Rudeboys, μετά σε The Wailing Wailers και τελικά σε The Wailers.

Το πρώτο άλμπουμ των The Wailers, ονόματι Catch A Fire, κυκλοφόρησε παγκοσμίως το 1973 και είχε θετική απήχηση. Ακολούθησε ένα χρόνο αργότερα τοBurnin', που συμπεριελάμβανε τα τραγούδια "Get Up, Stand Up" και "I Shot The Sheriff". Ο Έρικ Κλάπτον επιμελήθηκε το "I Shot The Sheriff" σε μια έκδοση πιο φιλική προς τα ακούσματα της εποχής, ενισχύοντας έτσι το διεθνές προφίλ του Μάρλεϊ.

Οι The Wailers διαλύθηκαν το 1974 και το κάθε μέλος ακολούθησε σόλο καριέρα. Για την αιτία της διάλυσης γίνονται μόνο εικασίες. Μερικοί πιστεύουν ότι υπήρχαν διαφωνίες ανάμεσα στους Livingston, McIntosh και Μάρλεϊ για τις συναυλιακές τους εμφανίσεις, ενώ άλλοι ισχυρίζονται πως απλά οι Livingston και McIntosh προτιμούσαν τη σόλο καριέρα.

Bob Marley & The Wailers

Παρά τη διάλυση, ο Μάρλεϊ συνέχισε να ηχογραφεί σαν Bob Marley & The Wailers. Τη νέα του μπάντα απάρτιζαν τα αδέλφια Carlton και Aston "Family Man" Barrett στα ντραμς και στο μπάσο αντίστοιχα, οι Junior Marvin και Al Anderson στην κιθάρα, Tyrone Downie και Earl "Wya" Lindo στα πλήκτρα και Alvin "Seeco" Patterson στα κρουστά. Το συγκρότημα I Threes, αποτελούμενο από τις Judy Mowatt, Marcia Griffiths και τη γυναίκα του Μάρλεϊ, Ρίτα, ανέλαβε τα δευτερεύοντα (background) φωνητικά.

Το 1975 συντελέστηκε η διεθνής αναγνώριση του Μάρλεϊ, έξω από τα όρια της Τζαμάικα, με την επιτυχία του τραγουδιού "No Woman, No Cry" από το άλμπουμNatty Dread. Ακολούθησε το ακόμα πιο επιτυχημένο άλμπουμ, Rastaman Vibration (1976), το οποίο παρέμεινε τέσσερις εβδομάδες στα Top Ten στις ΗΠΑ.

Τον Δεκέμβριο του 1976 δύο μέρες πριν το Smile Jamaica, μια ελεύθερη συναυλία που οργάνωσε ο Πρωθυπουργός της Τζαμάικας Μάικλ Μάνλεϊ για να κατευνάσει τα πνεύματα μεταξύ δύο πολιτικών παρατάξεων, ο Μάρλεϊ, η γυναίκα του και ο μάνατζερ του Don Taylor δέχτηκαν ένοπλη επίθεση από άγνωστο στο σπίτι των Μάρλεϊ.

 Η επίθεση έγινε λόγω πολιτικής του ανάμιξης, επειδή πολλοί θεώρησαν ότι η συναυλία ήταν στην πραγματικότητα μια στρατηγική ανάκαμψης του Μάνλεϊ. Παρ' όλα αυτά, η συναυλία πραγματοποιήθηκε και τραυματισμένοι ο Μάρλεϊ, χωρίς την κιθάρα του, και η Rita, με επιδέσμους στο κεφάλι, εμφανίστηκαν όπως είχε προγραμματιστεί.

Ο Μάρλεϊ, το 1976, άφησε την Τζαμάικα και εγκαταστάθηκε στην Αγγλία, όπου ηχογράφησε τα άλμπουμ Exodus και Kaya. Το Exodus έμεινε στα βρετανικά charts για 56 συνεχείς εβδομάδες. Συμπεριελάμβανε τέσσερα singles: "Exodus", "Waiting In Vain", "Jamming" και το "One Love", μια διασκευή του "People Get Ready" του Curtis Mayfield. Τότε ήταν που συνελήφθη με κατηγορίες για κατοχή μικρής ποσότητας κάνναβης ενώ ταξίδευε στο Λονδίνο.

Το 1978, ο Μάρλεϊ εμφανίστηκε σε άλλη μια πολιτική συναυλία στη Τζαμάικα, το One Love Peace Concert, σε μια ακόμη προσπάθεια να εξευμενίσει τις σχέσεις των μαχόμενων κομμάτων. Προς το τέλος την συναυλίας, μετά από παράκληση του Μάρλεϊ, ο Μάνλεϊ και ο πολιτικός του αντίπαλος, Edward Seaga, ανέβηκαν και αντάλλαξαν χειραψία επάνω στη σκηνή.

Το Babylon by Bus, ένα διπλό live άλμπουμ με 13 τραγούδια, κυκλοφόρησε το 1978 με τις καλύτερες κριτικές. Ολόκληρο το άλμπουμ και συγκεκριμένα το τελευταίο τραγούδι "Jamming" με τις επευφημίες του κοινού, αποτύπωσε την ένταση των ζωντανών εμφανίσεων του Μάρλεϊ. Το Survival, ένα «ανυπάκουο» και πολιτικά φορτισμένο άλμπουμ, κυκλοφόρησε το 1979. Τραγούδια σαν τα "Zimbabwe", "Africa Unite", "Wake Up and Live" και "Survival" αντικατόπτριζαν την υποστήριξη του Μάρλεϊ στους αγώνες των Αφρικανών. Τις αρχές του 1980, κλήθηκε να εμφανιστεί στον εορτασμό τις 17ης Απριλίου, Μέρα Ανεξαρτησίας για την Ζιμπάμπουε. Το Uprising (1980) ήταν το τελευταίο στούντιο άλμπουμ του Μπομπ Μάρλεϊ και ήταν μια από τις πιο θρησκευόμενες δημιουργίες του, συμπεριλαμβανομένων των "Redemption Song" και "Forever Loving Jah". Ήταν στο "Redemption Song" που ο Μάρλεϊ τραγούδησε τους φημισμένους στίχους:

Emancipate yourselves from mental slavery (Απελευθερώστε τον εαυτό σας από την σκλαβιά του νου)None but ourselves can free our minds… (Μόνο εμείς μπορούμε να αποδεσμεύσουμε το μυαλό μας...)

Το Confrontation (1983) κυκλοφόρησε μετά τον θάνατο του και περιείχε υλικό από ηχογραφήσεις κατά τη διάρκεια της ζωής του Μάρλεϊ, συμπεριλαμβάνοντας το "Buffalo Soldier" και νέες μίξεις παλιών singles που κυκλοφορούσαν μόνο στη Τζαμάικα.

Μετέπειτα Χρόνια

Διάγνωση Καρκίνου

Τον Ιούλιο του 1977, διαγνώστηκε κακόηθες μελάνωμα στα πόδια του Μάρλεϊ, για το οποίο πίστευε ο ίδιος ότι ήταν τραύμα από το ποδόσφαιρο. Αρνήθηκε τον ακρωτηριασμό, αναφέροντας ότι η επέμβαση θα επηρέαζε τον χορό του και σύμφωνα με την πίστη των Ρασταφαριανών πως το σώμα πρέπει να είναι «ολόκληρο»:

Rasta no abide amputation. I don't allow a man to be dismantled.
(Οι Ρασταφαριανοί δεν κάνουν ακρωτηριασμούς. Δεν επιτρέπω σε κανένα να είναι διαμελισμένος)

^{—Από την βιογραφία Catch a Fire}

Ο Μάρλεϊ μάλλον έβλεπε τους γιατρούς σαν samfai (απατεώνες). Πιστός στις θρησκευτικές του απόψεις απέρριψε κάθε χειρουργική πιθανότητα και έψαξε για εναλλακτικές λύσεις που δεν θα τις πρόδιδαν. Επίσης αρνήθηκε τη σύνταξη διαθήκης, βασιζόμενος στην άποψη των Ρασταφαριανών ότι η συγγραφή διαθήκης είναι η αποδοχή του αναπόφευκτου θανάτου, αμελώντας την αιώνια ζωή ("everliving", κατά τους Ρασταφαριανούς).

Περίθαλψη και Κατάπτωση

Ο καρκίνος εξαπλώθηκε με μεταστάσεις στον εγκέφαλο, τους πνεύμονες, το ήπαρ (συκώτι) και στο στομάχι του Μάρλεϊ. Μετά την εμφάνιση του σε δύο σόου στο Madison Square Garden στα πλαίσια της φθινοπωρινής του περιοδείας (Uprising Tour), λιποθύμησε ενώ έκανε τζόκιν στο Σέντραλ Παρκ της Νέα Υόρκης. Το υπόλοιπο της περιοδείας του ακυρώθηκε διαδοχικά.

Ο Μπομπ Μάρλεϊ έπαιξε την τελευταία του συναυλία στο Stanley Theater στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνιας στις 23 Σεπτεμβρίου 1980. Η ζωντανή εκτέλεση του "Redemption Song" στο Songs of Freedom ηχογραφήθηκε σε εκείνο το σόου. Μετέπειτα ο Μάρλεϊ αναζήτησε βοήθεια από τον ειδικευμένο Γερμανό (από το Μόναχο) Josef Issels αλλά ο καρκίνος του είχε ήδη προχωρήσει στο τελικό του στάδιο.

Θάνατος και μεταθανάτια φήμη

Καθώς επέστρεφε από την Γερμανία στο σπίτι του στη Τζαμάικα για τις τελευταίες του μέρες, ο Μάρλεϊ χρειάστηκε να προσγειωθεί στο Μαϊάμι για άμεση ιατρική περίθαλψη. Πέθανε στο νοσοκομείοCedars of Lebanon στο Μαιάμι της Φλόριντα το πρωί της 11ης Μαΐου 1981 σε ηλικία 36 χρονών. Η εξάπλωση του μελανώματος στους πνεύμονες και τον εγκέφαλο του προκάλεσε το θάνατο. Τα τελευταία του λόγια στον γιο του Ziggy ήταν «Money can't buy life» («Τα λεφτά δεν αγοράζουν τη ζωή»). Έγινε δημόσια κηδεία στη Τζαμάικα, που συνδύαζε στοιχεία από την Αιθιοπική Ορθόδοξη Εκκλησία και την παράδοση του Ρασταφαριανισμού. Αποτεφρώθηκε κοντά στο πατρικό του μαζί με την κιθάρα του (Gibson Les Paul), μια ποδοσφαιρική μπάλα, ένα μεγάλο κλαδί κάνναβης, ένα δαχτυλίδι που φορούσε καθημερινά (δώρο του πρίγκιπα της Αιθιοπίας Asfa Wossen, μεγαλύτερου γιου του Χαϊλέ Σελασιέ Α') και μια Βίβλο. Ένα μήνα πριν τον θάνατο του, έγινε μέλος του Τζαμαϊκανού Τιμητικού Τάγματος.

Η μουσική του Μπομπ Μάρλεϊ απέκτησε ολοένα και μεγαλύτερη δημοτικότητα μετά το θάνατό του. Παραμένει δημοφιλής και γνωστός ανά τον κόσμο, ιδιαιτέρως στην Αφρική. Ο Μάρλεϊ εντάχθηκε στοRock and Roll Hall of Fame το 1994. Το περιοδικό Time επέλεξε το άλμπουμ Exodus ως το καλύτερο άλμπουμ του 20ου αιώνα.

Το 2001, τον χρόνο που κέρδισε το "Βραβεία Γκράμι για Συνολική Προσφορά", ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του, το Rebel Music, προτάθηκε για το καλύτερο Μουσικό Ντοκιμαντέρ στα Grammys. Με την συμμετοχή της Rita, των Wailers, των παιδιών, των ερωμένων του, αλλά και πολλές φορές με τα ίδια του τα λόγια γίνεται η εξιστόρηση της ζωής του.

Το 2004 μια επανεκτέλεση του "Three Little Birds" από τους Ziggy Marley και Sean Paul χρησιμοποιήθηκε στην ταινία "Shark Tale" (Καρχαριομάχος).

Το καλοκαίρι του 2006 στη Νέα Υόρκη μετονομάστηκε ένα τμήμα της οδού "Church Avenue", από την "Remsen Avenue" μέχρι την "East 98th Street" στο East Flatbush του Brooklyn σε "Bob Marley Blvd".

Το 2007 στη ταινία "I Am Legend" (Ζωντανός Θρύλος) με πρωταγωνιστή τον Γουίλ Σμιθ που υποδύεται έναν επιζώντα από θανατηφόρο ιό που σχεδόν αφάνισε την ανθρωπότητα, ο χαρακτήρας του Will, Δρ. Robert Neville, κατονομάζει τον Μπομπ Μάρλεϊ ως την κύρια επιρροή στη φιλοσοφία της ζωής του. Ο σεβασμός του Neville προς τον Μάρλεϊ προέρχεται από την άποψη του πως την βία και τονρατσισμό μπορείς να τα πολεμήσεις με μουσική και αγάπη. Ο Δρ. Robert Neville τραγουδά τους στίχους του "Three Little Birds" και "I Shot The Sheriff" στην ταινία, ενδιάμεσα ακούγεται το "Stir It Up" ενώ το "Redemption Song" χρησιμοποιήθηκε στους τίτλους τέλους.

Σύζυγος και παιδιά

Ο Μπομπ Μάρλεϊ απέκτησε 13 παιδιά: τρία με τη σύζυγό του Rita, δύο υιοθετημένα από προηγούμενες σχέσεις της Rita, και τα υπόλοιπα οχτώ με διαφορετικές γυναίκες. Τα παιδιά του με χρονολογική σειρά γέννησης είναι:

1. Imani Carole, 22 Μαΐου 1963, από την Cheryl Murray.
2. Sharon, 23 Νοεμβρίου 1964, κόρη της Rita από προηγούμενη σχέση.
3. Cedella 23 Αυγούστου 1967, από την Rita.
4. David "Ziggy", 17 Οκτωβρίου 1968, από την Rita.
5. Stephen, 20 Απριλίου 1972, από την Rita.
6. Robert "Robbie", 16 Μαΐου 1972, από την Pat Williams.
7. Rohan, 19 Μαΐου 1972, από την Janet Hunt.
8. Karen, 1973 από την Janet Bowen.
9. Stephanie, 17 Αυγούστου 1974; σύμφωνα με την Cedella Booker (μητέρα του Μπομπ) ήταν κόρη της Rita και ενός άντρα ονομαζόμενου Ital με τον οποίο η Rita είχε εξωσυζυγική σχέση. Παρ' όλα αυτά το κορίτσι αναγνωρίστηκε σαν κόρη του Μπομπ.
10. Julian, 4 Ιουνίου 1975, από την Lucy Pounder;
11. Ky-Mani, 26 Φεβρουαρίου 1976, από την Anita Belnavis;
12. Damian, 21 Ιουλίου 1978, από την Cindy Breakspeare (καλλιτέχνης της Τζαζ και Μις Κόσμος 1976);
13. Makeda, 30 Μαΐου 1981, από την Yvette Crichton.

Περιοδείες

• Απρλ–Ιουλ 1973: Catch a Fire (Αγγλία, ΗΠΑ)
• Οκτ–Νοεμβ 1973: Burnin' (ΗΠΑ, Αγγλία)
• Ιουν–Ιουλ 1975: Natty Dread (ΗΠΑ, Καναδάς, Αγγλία)
• Απρλ–Ιουλ 1976: Rastaman Vibration (ΗΠΑ, Καναδάς, Γερμανία, Σουηδία, Ολλανδία, Γαλλία, Αγγλία, Ουαλία)
• Μάιο-Ιουν 1977: Exodus (Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία, Γερμανία, Σουηδία, Δανία, Αγγλία)
• Μάιος–Αυγ 1978: Kaya (ΗΠΑ, Καναδάς, Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία, Σουηδία, Δανία, Νορβηγία, Ολλανδία, Βέλγιο)
• Απρλ–Μάιο 1979: Babylon by Bus (Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία, Χαβάη)
• Οκτ–Δεκεμ 1979: Survival (ΗΠΑ, Καναδάς, Τρινιντάντ/Τομπάγκο, Μπαχάμες)
• Μάιο–Σεπτ 1980: Uprising (Ελβετία, Γερμανία, Γαλλία, Νορβηγία, Σουηδία, Δανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Ιταλία, Ισπανία, Ιρλανδία, Αγγλία, Σκωτία, Ουαλία, ΗΠΑ)

Βραβεία και τιμές

Το αστέρι του Μάρλεϊ στο Hollywood Walk of Fame

• 1976: Μπάντα της χρονιάς (περιοδικό Rolling Stone)
• Ιούνιος 1978: Μετάλλιο Ειρήνης του Τρίτου Κόσμου από τον Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών
• Φεβρουάριος 1981: Τη τρίτη μεγαλύτερη τιμή στη Τζαμάικα, το Τιμητικό Τάγμα της Τζαμάικα
• Μάρτιος 1994: Μπήκε στο Rock and Roll Hall of Fame
• 1999: Άλμπουμ του Αιώνα για το Exodus (Περιοδικό Time)
• Φεβρουάριος 2001: Αστέρι στο Hollywood Walk of Fame
• Φεβρουάριος 2001: Βραβεία Γκράμι για Συνολική Προσφορά
• 2004: Το περιοδικό Rolling Stone τον βαθμολογεί #11 στη λίστα του για τους 50 Μεγαλύτερους Καλλιτέχνες Όλων των Εποχών. Την ίδια χρονιά επιλέγετε 4 φορές από το ίδιο περιοδικό στο Κατάλογος με τα 500 σημαντικότερα τραγούδια όλων των εποχών στις θέσεις #37, #66, #296 και #443
• Το "One Love" ονομάστηκε το τραγούδι της χιλιετίας από το BBC
• Ψηφίστηκε σαν ένας από τους μεγαλύτερους στιχουργούς σε ψηφοφορία του BBC.
• 2007: Πλακέτα αφιερωμένη σε αυτόν από την κοινότητα Nubian Jak εμπιστοσύνη και υποστήριξη από το Her Majesties Foreign Office.

Δισκογραφία

[

Άλμπουμ	Συγκρότημα	Κυκλοφορία	Δισκογραφική
The Wailing Wailers	The Wailers	1965	Studio One
Soul Shakedown	Bob Marley & The Wailers	1969
The Best of the Wailers	The Wailers	1970	Beverley's
Soul Rebels	The Wailers	1970	Upsetter/Trojan Records
Soul Revolution	The Wailers	1971	Upsetter/Trojan
Soul Revolution Part II	The Wailers	1971	Upsetter/Trojan
Catch a Fire	The Wailers	1973	Island Records/Tuff Gong
African Herbsman	The Wailers	1973	Upsetter/Trojan
Burnin'	The Wailers	1973	Island/Tuff Gong
Rasta Revolution	Bob Marley & The Wailers	1974	Upsetter/Trojan
Natty Dread	Bob Marley & The Wailers	1974	Island/Tuff Gong
Rastaman Vibration	Bob Marley & The Wailers	1976	Island/Tuff Gong
Exodus	Bob Marley & The Wailers	1977	Island/Tuff Gong
Kaya	Bob Marley & The Wailers	1978	Island/Tuff Gong
Survival	Bob Marley & The Wailers	1979	Island/Tuff Gong
Uprising	Bob Marley & The Wailers	1980	Island/Tuff Gong
Confrontation	Bob Marley & The Wailers	1983	Island/Tuff Gong